Жеке зейнетақы жоспары – жаңа буын үрдісі
2021 жылдың 22 қыркүйек күні Қазтұтынуодағы Қостанай Жоғары колледжінде көшпелі қызмет көрсету бөлімінің бас маманы Изделеуова Гульмира «Құқықтану» бөлімінің 3 курс студенттерімен «Жеке зейнетақы жоспары – жаңа ұрпақтың үрдісі» тақырыбында кездесу өтті. Бұл кездесуді әлеуметтік және құқықтық пәндер кафедрасының оқытушысы Агайсина Н.К. ұйымдастырды және өткізді.
Білім алушылар зейнетақы жүйесінің болмысымен, заңнамаға енгізілген өзгерістермен және толықтырулармен егжей-тегжейлі танысты.
Зейнетақы жүйесінде қаржыландырудың тек екі классикалық түрі бар: үйлестіруші және жинақтаушы.
Үйлестіруші: белгіленген төлемдері бар зейнетақы жүйесі, ағымдағы кезеңдегі салық түсімдері есебінен қаржыландыру, өмір бойғы төлемдер, тиімділік ықпалы: демографиялық жүктемеме шамасы (зейнеткерлер мен салықтар мен алымдарды төлейтін жұмыспен қамтылған халықтың арақатынасы), сондай-ақ өмір сүру ұзақтығы, ресми жұмыспен қамтылу деңгейі әсер етеді.
Жинақтаушы: белгіленген жарналары бар жүйе (негізінен жинақтаушы үлгідегі зейнетақы жүйелері үшін), бүкіл мансабы бойы жеке жинақтаушы шотқа зейнетақы жарналары есебінен қаржыландыру, төлемдер – біржолғы; таусылғанға дейінгі кесте бойынша; өмір бойғы зейнетақы аннуитеті, тиімділік ықпалы : жарнаның мөлшері (мөлшерлемесі); жарналарды төлеудің тұрақтылығы, нақты инвестициялық табыс деңгейі (инфляция деңгейінен жоғары).
Әрбір ел халықтың демографиялық құрылымына, экономикалық даму деңгейіне және әлеуметтік саясатқа сүйене отырып, осы түрлердің белгілі бір қисындасуын (зейнетақы жүйесінің көп құрауышты үлгілері) немесе буданды (шартты-жинақтаушы немесе балдық жүйелер) пайдаланады.
ҚР-да үш деңгейлі зейнетақы жүйесі жұмыс істейді:
— мемлекеттік = базалық және ортақ (еңбек өтілі 6 айдан кем емес.1998 жылға дейін);
— жинақтаушы (МЗЖ-10%, МКЗЖ – 5% — дан тұрады);
— ерікті бөлім.
Базалық зейнетақы еңбек өтіліне және ЖЗҚ-ға қатысу өтіліне байланысты төленеді. Яғни, егер салымшыда өтіл болмаса немесе ол 10 жылдан кем болса, онда базалық зейнетақы сомасы КМ-нің 54% — ын (18524 тг) құрайды, әрбір келесі жыл үшін базалық зейнетақы мөлшері 2% — ға ұлғаяды. Базалық төлем 100% жалпы еңбек өтілі 33 жыл болған жағдайда есептеледі, яғни=34302 тг.
Ортақ зейнетақыны есептеу кезінде кез келген 3 жыл қатарынан орташа айлық табыс ескеріледі.
Өзінің болашақ зейнетақысының мөлшерін арттыру үшін ерікті зейнетақы жарналары қарастырылған, онда салымшы өз шотына қаражатты, сондай-ақ кез келген кезеңділікпен өз бетінше аудара алады. ЕЗЖ есебінен жинақтарды 50 жасқа толған кезде алуға болады.
Төлем алуға құқығы бар тұлғалар :
— зейнеткерлік жасқа толған тұлғалар (ерлер 63 жаста, әйелдер кезең-кезеңмен, 2027 жылы-63 жаста),
— 1,2 топ мүгедектері мерзімсіз,
— ТТЖ кеткен адамдар (көші-қон полициясына жол жүруді ресімдеу кезінде)
— мұрагерлер, мұрагерлік құқық негізінде (6 ай өткен соң), сондай-ақ жерлеуге арналған төлем (52,4 АЕК/52,4*2917=152850,8 тг).
Зейнетақы жинақтарының бір бөлігін кім пайдалана алады?
ҚР кейбір заңнамалық актілеріне экономикалық өсімді қалпына келтіру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы ҚР Заңына сәйкес,зейнетақы қорындағы қаржысын төмендегі үш санатқа жататын адамдар ала алады:
- «Жеткілікті шектен» артық жинақ салымы бар жұмыс істейтін азаматтар;
- Бұрынғы жалақысының 40 процентіне тең мөлшердегі зейнетақысы бар зейнеткерлер (жинақтағы ақшасының 50 процентін ала алады);
- Бұрын зейнетақы аннуитетін рәсімдеп, сақтандыру қорына аударған соң да зейнетақы жинағында салымы қалған қазақстандықтар (қаражатын толық алуға құқылы).
Мерзімінен бұрын алу құқығы туралы ақпаратты сайттағы жеке кабинеттен алуға болады www.enpf.kz, ЖСН және құпиясөз көмегімен мобильді қосымшада.
Зейнетақы жинақтарының бір бөлігін пайдалану құқығын іске асыру үшін азаматтар, ең алдымен, өз жинақтарын тексеріп, жеткіліктілік шегінен асатын қажетті соманың олардың ЖЗШ-сында бар екеніне көз жеткізуі тиіс.
Зейнетақы жинақтарын мақсатты түрде алу туралы шешім қабылдағандар тұрғын үй сатып алу және емдеу мәселелері жөніндегі уәкілетті операторға жүгіне алады. Уәкілетті оператор өтінішті және өтініш беруші ұсынған барлық қажетті құжаттарды қарайды.Қолданыстағы тұрғын үйді ағымдағы жөндеу емес, тек сатып алынатын тұрғын үйді жөндеу көзделгенін атап өту қажет.
Уәкілетті оператордан хабарлама алғаннан кейін БЖЗҚ зейнетақы жинақтарын уәкілетті операторда ашылған салымшылардың арнайы шоттарына аудару үшін оларды аударуды жүзеге асырады.
Зейнетақы жинақтарын қандай мақсаттарға пайдалануға болады?
1) тұрғын үй сатып алу, оның ішінде тұрғын үй жағдайын жақсарту мақсатында тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу туралы шартты ресімдеу, сатып алу құқығымен жалдау, жекешелендіру, бөліп-бөліп төлеу, тұрғын үйді айырбастау арқылы сатып алу.
2) жеке тұрғын үй салу және (немесе) жер учаскесін сатып алу
3) ипотекалық тұрғын үй қарызын алу үшін бастапқы жарнаны енгізу
4) бұрын алынған қарызды қайта қаржыландыру
5) ипотекалық тұрғын үй қарызы бойынша берешекті ішінара/толық өтеу.
Бір отбасы мүшелері алынған жинақтарды Бір мақсат үшін жинай ала ма? Мысалы, тұрғын үй жағдайын жақсарту немесе тұрғын үй сатып алу үшін?
Иә, алушының жұбайына (зайыбына), жақын туыстарына, оларға тиесілі біржолғы зейнетақы төлемдерін тұрғын үй жағдайын жақсарту үшін Алушының пайдасына беру көзделген.
ЕЖБ-ны емдеуге пайдалану ҚР азаматтарына келесі медициналық қызметтерді алуға мүмкіндік беретіндігін хабарлаймыз:
— «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» 2020 жылғы 7 шілдедегі Қазақстан Республикасы Кодексінің 177-бабының 3-тармағына сәйкес денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган айқындайтын тізбе бойынша орфандық ауруларды дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуді, сондай-ақ емдеу тәсілін айқындау үшін диагностикалық зерттеулерді қоса алғанда, емдеу;
— Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан медициналық ұйымдарда көрсетілетін тіс-емдеу қызметтер (тістерді протездеу, имплантация);
— операциядан кейінгі тыртықтар мен туа біткен ақауларды, сондай-ақ мастэктомиядан кейін түзету мақсатында қайта құру және қалпына келтіру операциялары (пластикалық);
— радионуклидтік және радиойодтерапия;
— радиохирургиялық емдеу (гамма-пышақ, киберножек);
— Протон терапиясы;
— офтальмологиялық қызметтер (мүйізді коллагеннің крослинкингі, көруді лазерлік түзету).к беретіндігін хабарлаймыз:
Пайдалану мүмкіндігі туралы шешімді өтініш берушінің жүгінген жері бойынша Медициналық ұйымдағы дәрігерлік комиссия қабылдайды.
Емделуге берілетін біржолғы зейнетақы төлемдерін пайдалану үшін өтініш беруші БЖЗҚ-дан біржолғы зейнетақы төлемінің қолжетімді сомасы туралы ақпаратты өз бетінше алады.
Тұтастай алғанда, емдеуге қатысты мәселелерді Денсаулық сақтау министрлігіне және Зейнетақы жинақтарын емдеуге пайдалану мәселелері жөніндегі уәкілетті операторға жолдау қажет.
Білім алушылар қызығушылықпен тыңдап, өздерін толғандырған сұрақтарын қойды: зейнетақы аннуитеті туралы, зейнеткерлік жастың төмендеуі туралы, ерікті зейнетақы жинақтары туралы, оларды жоғары білім алу үшін пайдалану туралы және т. б.
Кездесу мазмұнды әрі танымды болды. Болашақ заңгерлер нақты өмірде зейнетақы реформасындағы елеулі өзгерістермен танысты, бұл олардың еңбек қызметіне де қатысты болады.
2021 жылға кәсіпорынның есептік және салықтық есеп саясатының құрылуына жалпы шолу. 
2021 жылғы 10 қыркүйек күні «Террористік шабуыл кезінде өзін-өзі ұстау ережелері» тақырыбында 1 -ші курс студенттерімен дәріс өткізілді. Мақсаты: студенттерді террористік сипаттағы түрлі жағдайларда қауіпсіз мінез-құлық ережелерімен таныстыру.
Сауданы білу-жетістікке қадам. 
